Dodelijke aanrijding op het spoor.

In stilte hoopt iedere treinbestuurder om dit nooit te moeten meemaken. Toch komt het bijna dagelijks voor op het spoor. Sommige aanrijdingen zie je aankomen, anderen totaal niet en in extreme gevallen word je als treinbestuurder ergens onderweg ingelicht dat je een persoon aangereden hebt. Op dat ogenblik begint een verwerkingsproces dat voor iedere treinbestuurder anders verloopt.

Tijdens mijn carrière heb ik 4 aanrijdingen meegemaakt en 1 bijna aanrijding. De voorlaatste dodelijke aanrijding bleef het meeste hangen en af en toe herbeleef ik die nog eens alhoewel het intussen meer dan 10 jaar geleden is. Telkens ik op die plaats voorbij kom moet ik terug denken aan die zonnige meidag met desastreuze gevolgen. Mijn ervaringen beschrijf ik hierna, de meest gruwelijke details zal ik vermijden voor zover ze niet relevant zijn om het beeld te schetsen van wat er door een mens heen gaat op dat moment. De persoonlijke details laat ik weg uit respect voor de nabestaanden.

Reconstructie van de aanrijding.

De hele dag verliep al perfect, ik deed stoptreintjes tussen 2 regio’s en het weer speelde mee, overal zaten er mensen in de tuin en ze zwaaiden wanneer ik voorbij kwam. De klanten waren goedgeluimd, ongetwijfeld zat het warme zonnetje daar voor iets tussen. Ik moest nog een ritje heen en terug en dan zat mijn werkdag er ook op. Ik keek er al naar uit want die avond gingen wij uit eten met vrienden en de volgende 2 dagen moest ik niet werken. Ik mocht me dan ook even laten gaan. Treinbestuurders moeten sober leven en opletten dat ze niet te uitbundig doorzakken want dat kan natuurlijk niet wanneer je met mensen onder weg bent. De promillegrens ligt op 0,2 en indien je toch meer zou hebben dan wordt ‘de afzetting’ als straf voorgesteld. Opletten geblazen dus. Dit keer echter zou ik toch mogen meegenieten van de zomerse sangria dat die avond beloofd was.

Ik was net vertrokken in een klein landelijk stationnetje toen ik een persoon door de gesloten slagbomen zag wandelen. Dit zien wij elke dag meerdere keren en verschieten doen we daar niet echt meer van. Het doet je hart enkel wat sneller kloppen en steevast knijp je wat harder in de remhendel voor het geval dat…

Deze persoon stapte vrij traag over en ik dacht  bij mezelf ‘komaan man – tempo – want dit gaat erom spannen’. Ik zette mij wat rechter en de adrenaline begon door mijn aderen te stromen. Eens die persoon in het midden van mijn spoor gekomen was, draaide hij zich in de richting van mijn aanstormende trein en bleef perfect in ‘geef acht’ houding staan (ooit al eens in het spoor gestaan vlak voor een stilstaande trein? Dat moet je echt eens doen, dan begrijp je dit nog veel beter). Intussen had ik in een reflex reeds noodremming gegeven. Zo een trein zet je niet zomaar stil op een paar meter en ik wist al dat het te laat was, een aanrijding zou niet meer te vermijden zijn. Vanaf dat moment staan al je zintuigen op scherp en beleef je alles zoals in een vertraagde film, ik kan me nog elk detail perfect voor de geest halen. Je hoopt dat de trein nog tot stilstand zal komen vóór die persoon, maar diep in je binnenste weet je dat het onvermijdelijke zal volgen.
De persoon bleef mij recht aankijken, hij keek recht in mijn ogen en ik vergeet nooit van mijn leven die intense trieste blik, er straalde geen enkele emotie uit, geen angst, geen opwinding, enkel een diepe triestheid. Hij bewoog zich absoluut niet ! Ik klaksoneerde en maakte waaiende bewegingen naar de persoon, alsof ik hem daarmee van het spoor kon duwen. Niets hielp, hij veroerde geen vin en bleef staan pal in het midden van mijn spoor. Zijn trieste ogen priemden door mijn venster…

De klap was onvermijdelijk en kwam hard aan. Eerst een doffe droge klop toen hij geraakt werd door 300 ton staal, dan even niets en dan hoor je het lichaam onder de trein terecht komen… Ik bespaar jullie deze details; maar het is een geluid dat je nooit meer vergeet, wees daar maar zeker van.

Eens de trein stilstond begon ik spontaan de veiligheidsmaatregelen toe te passen die me aangeleerd waren tijdens de opleiding en die ik – in gedachten – al zo dikwijls herhaald had. Ik hoopte dat ik niets vergeten was. Toevallig was de politie in de buurt en die was dan ook zeer snel ter plaatse en zeer behulpzaam. De politieman was zeer vriendelijk en sloot de zijdeur van de dienstwagen zodat we rustig en afgezonderd van de tientallen opgedaagde nieuwsgierigen even met elkaar konden praten. Ik trilde nog altijd een beetje en de politieagent bood mij een sigaret aan die ik spontaan weigerde, dat was wel het laatste waar ik behoefte aan had. Nadat ik de procedures met de politie afgehandeld had was het wachten op de rest van de ‘etat major’ die ongetwijfeld vlug ter plaatse zou zijn.

Intussen was er van de andere kant een trein aangekomen die stopte voor de plaats des onheils, ik was blij om te zien dat het een collega van mijn depot was waarmee ik echt goed kon opschieten. Samen sta je sterker en deze man kon ik vertrouwen, hij had 15 jaar meer ervaring en vertelde mij dat alles in orde zou komen. Ik herinnerde mij dat mijn verslag nog op het krachtvoertuig lag en ging dat eerst ophalen tegen dat de ‘etat major’ er zou aankomen (dat is een term die wij treinbestuurders gebruiken om de delegatie van sterren en strepen aan te duiden die onvermijdelijk opdagen bij dergelijke voorvallen).

Toen ik mij naar mijn cabine begaf, waarbij ik steeds voorbij het zwaar verminkte lichaam moest komen die zich nog onder mijn trein bevond en nog niet afgedekt was, sprak er mij een vrouw aan. Ze vroeg op een erg pedante manier hoe lang de trein nog zou stil staan want ze had een dringende afspraak en kon niet te laat komen. Wanneer ik haar vertelde dat ik zojuist iemand dood gereden had en dat het bijgevolg nog een tijdje zou duren, eiste zij onmiddellijk dat ik een taxi zou oproepen zodat ze op tijd was voor haar afspraak. Dat er een verminkt lijk onder haar rijtuig lag raakte haar totaal niet. Zo is het leven nu eenmaal zeker? Toch is de reactie van die vrouw me altijd bijgebleven, ik denk er dikwijls aan wanneer ik de reacties op de vertragingen bij de NMBS lees op twitter.

De tweede passagier die mij aansprak was een jonge dame op weg naar haar werk, ze was verpleegster en zei me dat ze beschikbaar was indien ik of iemand anders hulp nodig had.

Toen ik terug kwam aan de overweg vertelden bewoners uit de buurt mij dat ze die persoon al een tijdje hadden zien lopen in de buurt van de spoorweg en dat hij stond te kijken naar de treinen aan die specifieke overweg. Waarom koos hij net mijn trein uit? We zullen het nooit weten.

Aankomst van de ‘etat major’ ter plaatse.

Vanaf het ogenblik dat deze mensen aankomen staan wij onder het bevel van hen, zij regelen dan het verdere verloop van de actie. Dit liep niet van een leien dakje want regels en voorschriften werden wel heel flexibel toegepast, tenminste dat probeerde men toch. Meermalen moest ik als bestuurder tussenkomen en de procedure uitleggen want het was duidelijk dat men niet zo goed op de hoogte was.

Wij leggen alle 3 jaar testen af om onze kennis op peil te houden en moeten dan ook zeer regelmatig tijdens het jaar de aangepaste of nieuwe reglementering bijhouden. Deze mensen moeten die 3-jaarlijkse testen niet afleggen en het is duidelijk wanneer zij deze procedures en reglementering niet zelf bijhouden, die een beetje ‘roestig’ zijn op het ogenblik dat zij ze moeten toepassen. Logisch natuurlijk wanneer je weet dat zij, eens ze geslaagd zijn en in normale omstandigheden, hun opgedane kennis nooit meer moeten bewijzen.

Nadat de ‘chef’ maatregelen genomen had om de reizigers te evacueren mocht mijn trein terug aanzetten. HIj was echter vergeten dat het zwaar verminkte lijk nog onder mijn trein lag en ik weigerde om mij ook maar 1 meter te verzetten. Eens de overblijfselen van wat ooit een mens was geweest opgeruimd waren konden wij de rit verder zetten, na het uitvoeren van de nodige procedures (geloof mij, aan documenten geen gebrek).

De tijden zijn veranderd intussen.

Men mag niet vergeten dat dit voorval zich meer dan 10 jaar geleden heeft afgespeeld en intussen zijn de tijden veranderd en wel degelijk ten goede. De NMBS heeft gezorgd voor een procedure die maakt dat bestuurders die dergelijke traumatische gebeurtenis tegenkomen volledige ondersteuning krijgen vanaf de plaats van het ongeval tot ze terug thuis zijn. Vanaf het moment dat de permanentie het bericht krijgt dat er een aanrijding is geweest starten zij een procedure op die ervoor zorgt dat de bestuurder ter plaatse begeleiding krijgt van een ‘instructeur’ die een speciale opleiding genoten heeft. Deze instructeur noemt men een API (Assistent Post traumatic Incident) zijn taak bestaat erin de bestuurder te begeiden tot thuis en ervoor te zorgen dat de bestuurder in de meest optimale omstandigheden de plaats van het gebeuren kan verlaten.

Er wordt gezorgd voor opvang nadien en indien nodig staan er zelfs psychologen paraat om de bestuurder bij te staan. De eerste werkdag dat de bestuurder terug gaat rijden wordt hij tijdens deze rit ook steeds begeleid. Wanneer een bestuurder na die eerste rit nog steeds problemen heeft met de verwerking van het gebeuren kan hij steeds beroep doen op een team van professionelen die hem verder zullen begeleiden.

Blijft zo een ongeval hangen?

Dat is afhankelijk van persoon tot persoon natuurlijk en alleen jijzelf kan daar een antwoord op geven. Mijn ervaring is dat het nooit weggaat, maar ik heb er niet veel hinder van. Ik kan er open over praten, vooral met collega’s op het werk. Soms maken we er zelfs grapjes over, klinkt misschien ongepast maar het is nu eenmaal zo. Als bestuurder weet je dat het meestal te laat is wanneer men zo iets meemaakt. Je kan de persoon niet ontwijken,even het stuur omgooien is er echt niet bij voor ons. Het maakt deel uit van het verwerkingsproces denk ik. Men moet altijd voor ogen houden dat het niet de fout van de treinbestuurder is. Relativeren kan dus helpen in het verwerkingsproces.

Denk ik er nog dikwijls aan? Ja en nee. Doordeweeks denk ik daar nooit aan. Het komt enkel even terug wanneer je voorbijkomt op die plaats en tijdens gesprekken hierover met collega’s. Dit geval is me speciaal bijgebleven omdat ik zo lang oogcontact had met het slachtoffer. Ik heb hierover gesproken met de arbeidsgeneesheer (een vrouw bij ons) en heb daar echt wel veel aan gehad.

De enige belofte dat ik mijzelf gemaakt heb is dat ik onmiddellijk ophou met rijden moest ik ooit kinderen doodrijden, daar zou ik problemen mee hebben, zware problemen.

CONCLUSIE.

De treinbestuurder moet alleen en in uiterst moeilijke omstandigheden de eerste maatregelen nemen en is dus enorm afhankelijk van zijn opgedane kennis tijdens zijn opleiding.

De treinbestuurder moet het vermogen hebben om in dergelijke momenten ijzig kalm te blijven.

De treinbestuurder loopt elke dag de kans een psychologisch trauma op te doen.

De opleiding mag het nog 1000 keer uitleggen, ter plaatse loopt het nooit zoals in de opleiding is aangeleerd. Zet de theorie dus opzij, zorg ervoor dat je ingedekt bent (documenten en procedures) en wees creatief. Zorg er wel voor dat alles veilig verloopt.

Als een situatie niet veilig is of wanneer je vind dat het niet ‘kosjer’ is, weiger het dan uit te voeren.

Praat erover met collega’s, het help echt wel. Als je met iets blijft zitten naar aanleiding van het voorval, zoek desnoods professionele hulp, de expertise is ter beschikking en niemand zal je daarvoor met de vinger wijzen.

Maak gebruik van uw recht om een gesprek te hebben met de arbeidsgeneersheer of de psycholoog, laat u niet overhalen om de dag nadien terug aan de slag te gaan.

Wees niet bang dat u hierdoor financieel verlies zal leiden, vermits dit een arbeidsongeval is verlies je niets, ook geen premies. Laat dit dus nooit een reden zijn om sneller aan de slag te gaan. Niemand heeft daar baat bij.